Non ten remedio, polo que se ve, pero deixemos unha anotación. Uns dos aspectos máis curiosos da nomenclatura ibérica das aves é o camiño seguido por portugués e castelán para denominar a Pyrrhula pyrrhula, unha ave forestal de vistosa cor vermella no peito e ventre (nos machos, pois as femias son máis apagadas) .
O nome portugués dom-fafe debe proceder, de maneira estraña, do alemán dompfaffe, que designa esta ave (tamén chamada gimpel). Dom é catedral, pfaffe, crego. Esquécense neste caso as denominacións populares.
O nome español estándar camachuelo procede do andaluz camachuelo (derivado de camacho), que designa ao liñaceiro (Carduelis cannabina) nesta rexión. Ao igual do que Pyrrhula, esta última ave ten tons vermellos no peito, moito menos marcados. En ningunha lista de aves moderna intentouse corrixir esta asignación, inicialmente errónea, e lamentada por Francisco Bernis, autor da lista española, no seu libro da Ed. Gredos.
A primeira denominación que aprendín en castelán foi, no entanto, picabrotes. Así figuraba, cunha linda ilustración, nun libro chamado máis ou menos 50 preguntas sobre las aves. Esta publicación foi probablemente a "culpable" do meu interese por este grupo animal, xunto coa inesquecible Fauna Ibérica de Félix Rodríguez.
En galego a primeira voz proposta nunha lista completa de nomes foi paporrubio real (X.M. Penas e C. Pedreira). Esta forma aparece no dicionario de Valladares de 1884, cunha descrición impecable. Non teño idea se aínda forma viva. Só ten un problema, asocia ao Pyrrhula co Erithacus rubecula, o típico paporrubio, ben distinto certamente, en hábitos e aparencia.
En Asturias papu coloráu é tamén nome de Pyrrhula, rexistrado por Alfredo Noval e citado no dicionario asturiano on-line. No galego da Veiga do Eo recolleuse tamén papocolorado para Pyrrhula, segundo J. A. Fernández Vior, autor dunha tese sobre a fala deste concello.
Este é o motivo, a asociación con outra especie non afín, polo que posteriormente se propuxese cardeal en galego, voz citada por algún autor antigo e hoxe rexistrada como cardenal en puntos dispersos de Galicia. Con certeza hai diversas especies chamadas cardeais e cardenales no ámbito hispano-luso, pero realmente podería dicirse o mesmo doutras voces comúns de aves que se estenderon a América.
Máis nomes do Pyrrhula en galego? Apunto algúns, recollidos sobre todo dos traballos de X. R. Patiño e de Etnografía Mindoniense: picaflor, tillasancre, peitorroxo, frade..algúns máis?
Sem comentários:
Enviar um comentário